Geleerden hebben de genetische code ontcijferd van een bacterie uit een staal van een soldaat die tijdens de Eerste Wereldoorlog overleden is aan dysenterie. Het blijkt dat de bacterie al resistent was aan penicilline en andere antibiotica, tientallen jaren voor die algemeen gebruikt werden. De ontdekking werpt een nieuw licht op de geschiedenis van resistentie tegen antibiotica, en kan nieuwe inzichten bieden om dysenterie te behandelen, een ziekte die jaarlijks honderdduizenden kinderen doodt in ontwikkelingslanden.

"Zelfs voor penicilline beschreven werd en op grote schaal gebruikt werd, was deze bacterie er al resistent tegen" zei Kate Baker van het Britse Wellcome Trust Sanger Institute, die aan het onderzoek werkte met collega's van Public Health England. Het onderzoek is zaterdag gepubliceerd in het medische tijdschrift The Lancet.

De genetische gegevens van de bacterie, Shigella flexneri, tonen hoe de ziektekiem de laatste honderd jaar veranderd is. Baker zei in een interview met Reuters dat het staal uit 1915 vergeleken werd met drie andere stalen: een uit Japan uit 1954, een uit Peking uit 1984 en nog een staal uit China, van een epidemie in 2002.

Uit de vergelijking blijkt dat Shigella gedurende die tijd tamelijk weinig veranderd is, maar de veranderingen die het ondergaan heeft, hebben het gevaarlijker en hardnekkiger gemaakt.

Serotype

De bacterie onderging ook wat men een "serotype conversie" noemt. Een serotype is een subtype van een (ziekteverwekkend) micro-organisme, op basis van de specifieke antigenen op het membraan van de cel. Door een ander serotype aan te nemen, kon de bacterie mensen die al besmet geweest waren en normaal gezien immuun zouden moeten zijn, opnieuw besmetten en ziek maken.

"Slechts twee procent van het genoom (het geheel van de genetische informatie) van Shigella is in de periode veranderd", zei Baker, "maar de veranderingen die het ondergaan heeft, waren cruciaal om het te helpen ontsnappen aan antibiotica die we gebruiken om het te bevechten."

Baker zei dat ze hoopte dat de bevindingen uiteindelijk haar team en andere geleerden kunnen helpen in de zoektocht naar een vaccin tegen Shigella; Dat zou meer dan welkom zijn, omdat er nog maar enkele antibiotica zijn waar de ziektekiem geen resistentie tegen ontwikkeld heeft.

Wimereux

Een ander lid van het team, Alison Mather, raakte geïntrigeerd door het 99 jaar oude staal van de stoelgang, het eerste in de Britse National Collection of Type Cultures, en besloot de soldaat op te sporen van wie het staal was. Ze had enkel een naam, Cable, als vertrekpunt. Ze gebruikte de gegevens van Public Health England en de National Archives om het ziekenhuis te vinden waar het staal genomen werd, een hotel in het Franse kuststadje Wimereux, dat als veldhorspitaal gebruikt werd. Daar ploegde ze door de archieven tot ze een aantekening vond voor soldaat Ernest Cable van het Second Battalion of the East Surrey Regiment. De aantekening meldde dat hij op 13 maart 1915 gestorven was aan dysenterie.

"Veel van de stalen waarmee we werken in bacteriële genomica, hebben een geschiedenis die we nooit zullen kennen", zei Maher. "Ernest terugvinden en zijn verhaal leren kennen, gaf ons een kans om de mensen te herdenken die in de Eerste Wereldoorlog gevochten hebben, en om de nadruk te leggen op de zware last die besmettelijke ziekten in deze periode waren."

Een video vind je hier.