Je kon er niet naast kijken afgelopen maand op social media, mailing en internet. Zelfs het nationale nieuws werd even gehaald. Dierenartsen zouden hun mogelijkheid tot het gebruik van bepaalde antiobitica wel eens kunnen verliezen.

Laat ons eerlijk zijn. De diergeneeskundige sector werd de afgelopen maanden goed verdedigd in Europa door FECAVA en FVE!

Nationale organisaties en Europese organisaties hebben hun uiterste best gedaan om zoveel mogelijk stemmen te verzamelen in allerhande petities. Uiteindelijk is het via FECAVA, FVE en EPRUMA dat de Europese Parlementsleden bereikt werden.

Voor Vlaanderen is SAVAB rechtstreeks lid bij FECAVA. Daarnaast is FECAVA lid van de UEVP (een onderafdeling van FVE voor de praktijkdierenartsen).

Jouw lidmaatschap bij SAVAB, zorgt er dus voor dat ook jij lid bent bij FECAVA. SAVAB stort een deel van jouw lidgeld hiervoor jaarlijks door aan FECAVA. Dankzij jouw lidgeld kan FECAVA dus de nodige tijd en energie steken in een goed, betrouwbaar en wetenschappelijk correct Europees verhaal.

Hieronder vatten we het volledige verhaal nog eens samen van a tot z. Gebaseerd op informatie afkomstig van FVE en uiteraard ook van de SAVAB-bestuursleden Ann Criel, die zetelt als Honorary Secretary bij FECAVA en Marc Vangheluwe die Director bij FECAVA voor de Vlaamse regio.

De recente gebeurtenissen tonen aan hoe kwetsbaar wij als dierenartsen zijn. SAVAB roept dan ook alle dierenartsen op om zo verantwoord mogelijk te blijven omgaan met het gebruik van antibiotica. Dat er monitoring aankomt, ook in de gezelschapsdierensector, staat als een paal boven water. De juiste keuze antibioticum na het juiste onderzoek is de manier om resistentieproblemen aan te pakken. Laat ons dus samen duurzaam omgaan met antibiotica en bewijzen dat dierenartsen de kennis bezitten om dit correct te doen.

Onderaan dit artikel kan je links naar handige hulpmiddelen terugvinden om je antibioticaverbruik af te stemmen op de huidige wetenschap.

Een beetje historiek

De Europese verordening 2019/6 over diergeneeskundige medicatie werd Europees goedgekeurd in januari ’19. Deze wetgeving gaat van start in januari ’22 in alle EU lidstaten. In deze verordening is er veel aandacht voor antibioticumresistentie. Bijvoorbeeld:

• Enkel gebruik bij dieren na voorschrift door dierenarts na degelijk onderzoek
• Profylactisch en metafylactisch gebruik is niet langer toegestaan
• Individuele behandeling moet primeren
• Strenge regels over toediening via drinkwater/voeding
• Enkel de te gebruiken hoeveelheid antibioticum verschaffen
• Strikte monitoring en bewaking van voorschrijfgedrag per diersoort
• Verbod op reclame bij “leken”

Daarnaast is er ook sprake van een zogenaamde “delegated act” waarin voorzien wordt dat bepaalde types antibiotica gereserveerd worden voor gebruik bij mensen voor levensbedreigende infecties.

Wanneer een bepaald antibioticum of klasse antibioticum
toegevoegd wordt aan deze lijst, wordt deze onbeschikbaar voor gebruik bij dieren. 

De delegated act opgesteld door de Europese Commissie is zodanig samengesteld dat het One Health principe primeert.

• Wetenschappelijk advies van het Europees geneesmiddelenagentschap (EMA), samengesteld door experten uit het humane en veterinaire veld
• Volksgezondheid primeert op diergezondheid, maar toch met de nodige garanties voor diergezondheid
• Adviezen en informatie werden ingewonnen bij het Europees voedselagentschap (EFSA), het Europees ziektepreventie en controlecentrum (ECDC), de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE).
  • Ter info: De lijst van antibiotica opgesteld door de WHO bevat ALLE antibiotica die belangrijk zijn voor de mens. De WHO adviseert echter om deze lijst te gebruiken in combinatie met de lijst opgesteld door de OIE. 

Wat ging er dan mis?

De lijst van de WHO bevat 4 categorieën:

• Highest priority Critically Important Antibiotics (HPCIA)
• Critically Important Antibiotics (CIA)
• Highly important antibiotics
• Important Antibiotics

Bepaalde stemmen binnen Europa (in dit geval de Duitse groene politieke partij)
vonden dat de HPCIA en bij uitbreiding ook de CIA
op de lijst van antibiotica die gereserveerd voor humane geneeskunde moesten komen.

Hierdoor zouden dierenartsen zeer veel antibiotica in hun assortiment verliezen:

• Polymyxines, Macroliden, (fluoro-)quinolones, 3e en 4e generatie cephalosporines
• En bij uitbreiding : aminoglycosides, aminopenicillines, beta-lactam penicillines
• Enkele voorbeelden bij de gezelschapsdieren waar deze moleculen vaak gebruikt worden: Mycoplasma haemofelis, pneumonie, pyometra, peritonitis, pyodermie, …

Waarom dit niet wetenschappelijk te verantwoorden valt?

Antimicrobiële resistentie (AMR) is een complex gegeven. Enkel door het One Health principe op alle niveaus kan leiden tot een vermindering van resistentiegenen bij bacteriën. De overdracht van resistentie kan van dier naar mens maar ook omgekeerd. Zelfs residuen van antibiotica in afvalwater en bodem zijn genoeg voor de verspreiding van AMR

Binnen de EU werd tussen 2011 en 2018 reeds een daling in antibioticumverkoop van 34% in de diergeneeskundige sector bereikt. Wanneer men enkel naar de WHO-CIA kijkt, bedraagt de daling zelfs 69,8%.

De voedselproducerende diergeneeskundige sector verbruikt momenteel minder antibiotica dan de humane sector (op populatieniveau).

Onderzoek toont aan dat het gebruik van antibiotica bij dieren slechts voor een klein deel bijdraagt aan het resistentieprobleem bij mensen (zie hier). Daarnaast toont een studie die gepubliceerd werd in The Lancet in 2018 aan dat in Europa ongeveer 75% van de infecties met resistente bacteriën bij mensen geassocieerd zijn met menselijke patiënten en infecties in de gezondheidszorg.

Dierenartsen hebben zich verenigd

De diergeneeskundige sector in Europa heeft zich verenigd en met petities, social media posts en contacten met Europarlementsleden hebben ze hun boodschap overgebracht. De boodschap diende overgebracht te worden aan de Europarlementsleden die gingen stemmen over het voorstel om de lijst van antibiotica die gereserveerd werden voor de humane geneeskunde aan te vullen met de lijst van de WHO (HPCIA en CIA).

De stemming in het Europees parlement gebeurde in de week van 13 september en viel gelukkig mee. Het voorstel werd weggestemd:204 stemden voor, 450 stemden tegen, 32 onthielden zich.

Dankzij de verenigde krachten van dierenartsen en het sterke werk van FECAVA en FVE hebben dierenartsen momenteel hun keuzevrijheid op antibiotica weten te behouden. Verantwoord antibioticumgebruik blijft echter van levensbelang om de gezondheid van onze patiënten op lange termijn te garanderen.

Handige hulpmiddelen voor je antibioticaverbruik zo correct mogelijk te laten verlopen

FECAVA-poster om op te hangen in je praktijk
AMCRA e-formularium met de Belgische richtlijnen in 1ste, 2de en 3de keus antibiotica per aandoening